سخنرانی پژوهشگر بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش گلستان در همایش محیط زیست

پژوهشگر بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان در همایش محیط زیست سخنان خود را ارایه نمود.

به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، در این نشست که در شامگاه یکشنبه ۲۳ خرداد و در آخرین روز بزرگداشت هفته محیط زیست بنا به دعوت اداره کل محیط زیست استان گلستان برگزار شد دکتر محمد اسماعیل اسدی پژوهشگر با سابقه این مرکز نطق خود را ایراد نمود. این همایش که به مناسبت هفته محیط زیست در محل سالن اجتماعات موسسه آموزش عالی شمس در شهرستان گنبدکاووس برگزار شد بیش از ۱۰۰ نفر از دهیاران شرق استان، فرماندار گنبدکاووس، مدیر کل محیط زیست استان، دادستان انقلاب اسلامی گنبدکاووس، رییس اداره دامپزشکی گنبد کاووس و جمعی از تشکل های زیست محیطی استان حضور داشتند.
دکتر محمد اسماعیل اسدی در سخنرانی خود اظهار داشت: یکی از مسایل مهم و مبتلا در استان گلستان تخریب خاک ها و آلودگی هوا و محیط زیست است که ناشی از سوزاندن بقایای گیاهی بعد از برداشت گندم و جو در اواخر فصل بهار صورت می گیرد. عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی ومهندسی کشاورزی مرکز گلستان در این همایش گفت: ۹۵ درصد از غذای انسان‌ها از بستر خاک تولید شده و خاک به عنوان یک موجود زنده، اساس تولید، امنیت غذایی و خودکفایی کشور و اقتصاد ملی محسوب شده و به عنوان منبع تجدیدناپذیر است. وقتی ما بقایای بعد از برداشت را می سوزانیم در حقیقت این بقایای تنها نیستند که می سوزند بلکه خاک را نیز به آتش می کشیم چون کلش یا کاهبن ایستاده، چسبیده به خاک است. در هنگام سوزاندن بقایا دمای سطح خاک به ۴۰۰ درجه سانتیگراد می رسد و این در حالیست که آب در دمای ۱۰۰ درجه می جوشد پس کلا هیچ آبی در خاک سوخته باقی نمی ماند و این خود موجب افزایش مصرف آب در کشتهای دوم می شود. دکتر اسدی افزود:مهم‌ترین معضل ما در حال حاضر این است که ۶۰ درصد از خاک‌های موجود کمتر از یک درصد مواد آلی دارند و ۷۶۰ هزار هکتار از مزارع کشور پس از کشت بقایای آن سوزانده می‌شود که بالاترین سطح آن در استان خوزستان با سطح بیش از ۲۳۰ هزار هکتار است. وی ادامه داد: افزایش یک درصد ماده آلی خاک سبب افزایش ۱۰ درصد در عملکرد گیاهان زراعی است. دکتراسدی تصریح کرد: در سال‌های گذشته ۱۲۰ هزار هکتار از اراضی استان پس از کشت سوزانده می‌شد که این میزان به ۴۰ هزار هکتار کاهش یافته اما هم‌چنان به شرایط ایده‌آل نرسیدیم و ما باید به سطحی برسیم که حتی یک مترمربع از اراضی را نسوزانیم. ایشان در ادامه افزود: حفظ بقایای گیاهی بر روی خاک اثرات مفید بسیاری دارد که از جمله ایجاد زیستگاهی برای موجودات ریز خاکی و کرمها، جلوگیری از اثرات مستقیم فرسایشی قطرات باران بر خاک، تامین غذای دام، مصارف سوختنی، افزایش ماده آلی خاک، جلوگیری از تبخیر زیاد آب از خاک و اصلاح خاک را می توان برشمرد. در غلات این بقایا کاه وکلش نامیده می شود. کاه شامل بقایای برگ ها، ریشکها و ساقه های باقی مانده بعد از برداشت غلات کوچک مانند گندم، جو، چاودار و یولاف است که طبق معمول به صورت بسته بندی از مزارع خارج می شود. کلش کاهبن های ایستاده آنها است که پس از برداشت محصول در زمین باقی می ماند. آتش زدن یک عمل سریع و حاد برای تغییر محیط است. این عمل در اکوسیستم های طبیعی و اکوسیستم های تحت مدیریت انسان، می تواند از قدرت تخریبی و آلوده کنندگی بسیار زیادی برخوردار باشد و یا ابزار مدیریت به حساب آید.
اگرچه آتش زدن درکوتاه مدت و در زمان سریعتر وبا هزینه کمتر سبب ازبین رفتن علف های هرز و تاحدی آفات مزرعه می شود اما اثرات جبران ناپذیری درکاهش حاصلخیزی خاک و ازبین رفتن حشرات مفید و شکارگردارد. به علاوه ،باعث فشردگی خاک دراثر کاهش درصد مواد آلی ورطوبت خاک درنتیجه عبور ماشینهای کشاورزی درهنگام آمادهسازی زمین گشته که منجر به افزایش وزن مخصوص ظاهری خاک وکاهش تبادلات گازی خاک و نقصان شدید جمعیت انواع ریز مغذی های خاک (میکروارگانیسم های خاک) می گردد. سوزاندن بقایای گیاهی باعث افزایش حساسیت به فرسایش و کاهش رطوبت خاک به هنگام کشت محصول دوم که اکثرا سویا، ذرت و یا آفتابگردان است، می گردد.ایشان افزود با توجه به مضرات حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی به خصوص کاه وکلش که در کشور ما نیز به ویژه در استان گلستان به منظور آماده سازی زمین برای کشت دوم انجام می پذیرد به نظر می رسد احیاء فن آوری و مدیریت بقایای گیاهی به عنوان یکی از راهکارهای مهم در جهت حفظ پایداری اکولوژیک مزارع ضروری باشد. از جمله فن آوری های موفق می توان به سامانه های کشاورزی حفاظتی اشاره نمود. در این سامانه که سازگارترین سامانه کشاورزی با محیط زیست می باشد بقایای باقیمانده بعد از برداشت نه سوزانده می شوند و نه درون خاک دفن می شوند. در این نوع فن آوری با اعمال روشهای حفاظتی بر روی همان بقایای باقیمانده عمل کشت مستقیم با حداقل تردد و کوبیدگی خاک و همچنین کاهش مصرف سوخت صورت می گیرد. در سامانه کشاورزی حفاظتی، حداقل بقایای گیاهی (۳۰ درصد) در سطح خاک باقی مانده که با این عمل تمامی مضرات سوزاندن بقایای گیاهی از بین می رود.