سخنرانی پژوهشگر بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش گلستان در همایش کشاورزی علمی در شوش

همایش علمی کردن کشاورزی با محوریت « کشاورزی حفاظتی » ، به همت کانون بسیج مهندسین کشاورزی و اداره ی منابع طبیعی و با حضوربیش از ۲۵۰ نفر کشاورزان و کارشناسان منطقه در سالن امور تربیتی شهرستان شوش استان خوزستان در تاریخ یکشنبه ۳ اردیبهشت ۱۳۹۶ برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، در این همایش یک روزه ابتدا مهندس علیرضا ملک زاده مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شوش ضمن عرض خیر مقدم به دکتر محمد اسماعیل اسدی ، عضو هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان و پژوهشگر « آب ، خاک ، گیاه و کشاورزی حفاظتی » و مسئولان و کشاورزان حاضر در همایش عنوان نمود: موضوع همایش در خصوص کشاورزی حفاظتی است ، افراد مختلفی در شهرستان معمولا در طول سال زراعی حضور پیدا می کنند که برخی از آنها اساتید دانشگاه هستند و عده ای نیز محقق و پژوهشگرند که آذرماه ۱۳۹۳ در همین راستا پذیرای پروفسور کن سایری محقق برجسته سیمیت بودیم و بالاخره سایر دوستانی که از اقصی نقاط کشور به این شهرستان آمدند و در خصوص وضعیت «چگونه کشت کردن ، چگونه آماده کردن زمین» مطالبی را مطرح کرده که مثمر ثمر بوده و امروز هم قرار است از بیانات دکتر محمد اسماعیل اسدی بهره مند شویم .
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شوش در ادامه تاصریح نمود : ۷۵ درصد از کل سطح زیر کشت ما به گندم اختصاص دارد که هرساله در همین سطح یا ۸۰ درصد کشت ها ی زراعی پائیزه ی به گندم اختصاص دارد و کشت تابستانه هم به ذرت اختصاص می یابد و در مجموع یک چرخه ای هست که پشت سر هم گندم و ذرت جای خود را عوض می کنند و همین کار باعث شده یا زمین های ما فقیر و بی جان می شوند و یا آن تولید و برداشت سال های اولیه را ندارند. با سم خالی نمی توانیم علف های هرز را کنترل کنیم ؛ حمتا تناوب زارعی را می بایست در دستور کار خود قرار دهیم و آن را رعایت کنیم .
وی افزود : بیش از ۱۰ سال است که در شهرستان شوش در خصوص خاک ورزی فعالیت داریم و خوشبختانه یا به دلیل شرایط اقلیمی و یا فرهنگ ، شعور ، فهم و درک بالای کشاورزان منطقه به خاطر تجاربی که کسب نموده اند باعث شده که روز به روز این سطح در حال افزایش است به گونه ای که در شهرستان در حال حاضر نزدیک به ۲۲ دستگاه کشت مستقیم که به جرأت می توان گفت که در بعضی از استان هاشاید۱۰ دستگاه هم وجود نداشته باشد در حالی که فقط در شوش ۲۲ دستگاه وجود می باشد ، بیش از ۱۰ هزار هکتار سالانه بی خاک ورزی کار می کنیم و بیش از سه برابر آن کم خاک ورزی کار کرده ایم ، این نوع فعالیت رضایت بخش است و امسال هم برای اول بار کشت بر روی پشته ی دائم « دنیا هم به این سمت و سو در حال حرکت است » صورت گرفته که هم مورد پسند و رضایت کارشناسان اعزامی قرار گرفته و هم کشاورزان از این نوع کشت ابراز رضایت و خرسندی خود را اعلام کرده اند و نتایج نهایی آن در جلسات بعدی تشریح خواهد شد .
البته این را هم اضافه کنم که جا انداختن این نوع کشت و در مجموع کشاورزی حفاظتی نیاز به بستر سازی مناسب تری دارد و یک سری ادوات مورد نیاز را می طلبد که ما در حال حاضر ۳۳۰۰ دستگاه تراکتور داریم ولی ۲۲ دستگاهی که به آنها اشاره شد که کشت مستقیم هستند این ۳۳۰۰ دستگاه تراکتور قادر به جابه جایی آنها نیستند چون می بایست حداقل بالای ۱۵۰ اسب بخار توان داشته باشند ؛ لذا در این موضوع درخواست ما این است که می بایست به سمت و سویی رفت که دستگاه هایی مناسب با منطقه و بومی استان خوزستان و شهرستان شوش طراحی شود .
آنگاه دکتر محمد اسماعیل اسدی عضو هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی این مرکز در سخنرانی خود ضمن تعریف «کشاورزی حفاظتی»، آن را به عنوان روشی مطلوب برای صرفه جویی در مصرف « آب، سوخت و کاهش هزینه های استهلاک ماشینهای کشاورزی دانست و عنوان نمود : کشاورزی حفاضتی به مجموعه ای از تکنیک ها شامل « حداقل دستکاری خاک، نگهداری بقایای گیاهی در سطح خاک، تناوب زراعی، کاربرد کود سبز، کنترل عبور و مرور وسائل و ماشینهای کشاورزی و استفاده از بستر ها یا پشته های عریض » گفته می شود. وقتی ترکیبی از این تکنیک ها به کار برده می شود صرفه جویی در وقت و انرژی و تقویت منابع آب و خاک را سبب می شود.
وی افزود : حفظ پوشش گیاهی روی سطح خاک، ساده ترین روش کنترل فرسایش آبی و بادی است. این امر موجب کاهش رواناب، شستشوی خاکهای حاصلخیز و کاهش رسوب در رودخانه ها و پشت سدها می شود. عملیات کشاورزی حفاظتی، به خاطر افزایش رطوبت ذخیره شده در خاک که تقریباً همیشه بحرانی ترین عامل در تولید محصولات است قابلیت افزایش عملکرد محصولات را نیز داراست. نگهداری بخشی از بقایای گیاهی در سطح خاک مشخصه ای است که خاک ورزی حفاظتی را از روش های سنتی و متداول متمایز می کند و همه ی سیستم های خاک ورزی حفاظتی حداقل مقدار معینی از پوشش بقایای گیاهی (حداقل پوشش ۳۰ درصد سطح خاک) را در سطح مزرعه شامل می شود.
اسدی در ادامه افزود: سه اصل مهم در خاک ورزی وجود دارد: ۱ ـ حداقل کردن دستکاری خاک ۲ ـ پوشش دائمی خاک با مواد ارگانیک و بقایای گیاهی ۳ ـ تناوب زراعی. البته طی بررسی های انجام شده انتخاب سیستم خاک ورزی در هر منطقه با توجه به عواملی از قبیل نوع کشت ـ میزان بقایا ـ شرایط اقلیمی ـ شرایط خاک ـ عوارض زمین ـ تناوب زراعی ـ ادوات و ماشینهای دردسترس بستگی دارد.
دکتر اسدی سپس به جزئیات حفظ بقایای گیاهی اشاره کرد و گفت : نگهداری بخشی از بقایای گیاهی در سطح خاک مشخصه ای است که کشاورزی حفاظتی را از روش سنتی و مرسوم متمایز می کند و هدف از این کار پوشش حداقل ۳۰ درصد سطح خاک با بقایای گیاهی بعد از برداشت کشت اول می باشد که این عمل معمولاً با گاوه آهن برگرداندار بدست نمی آید و نیاز به ادوات خاص می باشد که متداولترین ادوات در این زمینه کارنده های کشت مستقیم می باشد. وی به افزایش مواد آلی خاک اشاره کرد و خاطر نشان نمود : اصولاً خاکهای زراعی باید حداقل دارای یک و نیم درصد مواد آلی باشند ولی نتایج آزمایشات نشان می دهد که مقدار این مواد در بیش از ۶۰ درصد خاکهای کشور کمتر از یک درصد است. مواد آلی از محل حفظ بقایای گیاهی سال قبل تامین می شود. عضو هیئت علمی بخش تحقیات فنی و مهندسی کشاورزی استان گلستان در خصوص صرفه جویی در مصرف آب در زمین های کشاورزی اظهار داشت : ادوات و ماشین های خاک ورزی حفاظتی به گونه ای طراحی شده اند که ضمن انجام عملیات تهیه زمین طوری عمل می نماید که حداکثر نزولات آسمانی در خاک نفوذ نماید و از طرف دیگر چون حفظ بقایای گیاهی از اصول مهم کشاورزی حفاظتی است لذا وجود این بقایا از فشردگی خاک جلوگیری کرده و نفوذ آب به داخل خاک را سهل می نماید. همچنین این دستگاهها از زیرو رو شدن خاک و از دست رفتن رطوبت زیرین جلوگیری می کند.
وی در بخش بعدی سخنان خود به عوارض خطرناک سوزاندن کاه و کلش بعد از هر برداشت اشاره کرد و خاطر نشان نمود : سوزاندن کاه و کلش علاوه برایجاد آلودگی‌های شدید زیست محیطی، سبب می‌شود که بخشی از سرمایه‌های کشور دود شده و به هوا برود. همه ساله متخصصان و کارشناسان نسبت به عواقب این آتش زدن‌ها و خطرات گازهای حاصل از آن هشدار می‌دهند ولی شماری از کشاورزان به این هشدارها توجهی ندارند. سوزاندن کاه و کلش در عصرها آن چنان فضای خفه‌کننده و دودآلودی ایجاد می‌کنند که نفس کشیدن در این مناطق را دشوار می‌سازد.
اسدی با اشاره به این که تمام قوانین در کشور اجرا می شود به جز حفظ محیط زیست در بخش سوزاندن کاه و کلش به اصل ۵۰ قانون اساسی پرداخت و گفت : در اصل ۵۰ قانون اساسی آمده است:«در جمهوری‏ اسلامی، حفاظت‏ محیط زیست‏ که‏ نسل‏ امروز و نسل‌های‏ بعد باید در آن‏ حیات‏ اجتماعی‏ رو به‏ رشدی‏ داشته‏ باشند، وظیفه‏ عمومی‏ تلقی‏ می‏شود. از این‏ رو فعالیت‌های‏ اقتصادی‏ و غیر آن‏ که‏ با آلودگی‏ محیط زیست‏ یا تخریب‏ غیر قابل‏ جبران‏ آن‏ ملازمه‏ پیدا کند، ممنوع‏ است.»
وی افزود : احترام گذاشتن به زمین به حدی ارزشمند که خداوند سبحان در قرآن کریم ۱۲ بار از واژه ی « طین » ، ۲۰باز از واژه ی « تراب» و ۴۶ بار از واژه ی « ارض» به مفهوم محل رویش گیاهان نام برده است. دکتر اسدی در پایان اظهار داشت : حالا که هم قرآن و هم قانون اساسی به حفظ محیط زیست و احترام گذاشتن به خاک و زمین اشاره کرده و هر گونه بی احترامی و بی توجهی را خلاف قانون دانسته چرا با متخلفان برخورد قانونی نمی شود ؟
در ادامه همایش مصطفی نظری دادستان عمومی و انقلاب شهرستان شوش ضمن قدردانی از توجه دکتر اسدی به قانون اساسی اظهار داشت : من قصد سخنرانی در این همایش را ندارم چون موضوع این همایش کاملا تخصصی و در مورد کشاورزی حفاظتی است ، اما چون به عدم اجرای قانون در مورد متخلفان به آتش زدن کاه و کلش اشاره شد، این نوید را می دهم که امسال به صورت جدی با متخلفین برخورد قانونی خواهد شد و در این راستا توصیه های لازم به صورت مستقیم با کشاورزان و غیر مستقیم با مدیریت جهادکشاورزی داده شده و در فرصت باقیمانده هم از دست اندرکاران مدیریت کشاورزی شوش این انتظار را دارم که آخرین تذکرات به کشاورزان داده شود تا به امید خدا بعد از برداشت ها دیگر شاهد آتش زدن زمین ها نباشیم و نیازی به تشکیل پگرونده نباشد .
مهندس غلامرضا میرزایی رئیس مرکز بهداشت شهرستان شوش نیز در سخنانی کوتاه به حفظ سلامتی مردم و محیط زیست اشاره کرد و اظهار داشت : « کاه وکلش سوزی» به‌عنوان یکی از مخاطرات جدی بیخ گوش محیط‌زیست محسوب می‌شود در واقع سوزاندن کاه و کلش توسط کشاورزان تهدید علیه بهداشت عمومی است و منجر به « کاهش دید، میزان انرژی و تغذیه دامها و جلوگیری از حاصلخیزی زمین کشاورزی » از خطرات سوزاندن کاه و کلش است. لذا امسال با توجه به اشاره هایی که به مزایای کاه و کلش شد امیدوارم که به دست خود خسارت به سلامتی انسان ها ، جانواران و حتی خود زمین نزنیم .
از دیگر برنامه های این همایش میتوان به ارایه تجربیات دو نفر از کشاورزان موفق در زمینه کشاورزی حفاظتی یعنی آقایان محمدرضا مهدی زاده و حسن رازع پور اشاره کرد. شایان ذکر است که شرکت بذرشمس آباد دز، تولید کننده ی بذر هیبرید ذرت و پیاز حمایت فرهنگی خود را از این همایش با توزیع بسته فرهنگی نشان داد .