بهره وری
استفاده بهتر از منابع موجود برای خلق ارزش در یک فعالیت اقتصادی است و حاصل ترکیب کارایی (به کارگیری روش درست انجام کار) و اثربخشی (انتخاب و انجام کار درست) می باشد.
بهره وری ارتباط بین مقدار ستانده (کالا و خدمات تولید شده) و مقدار نهاده (نیروی کار، مواد، ماشین آلات و انرژی) است که در فرایند تولید استفاده می شود. هدف بهره وری حداکثر کردن ستانده و حداقل کردن نهاده است.
چرخه مدیریت بهره وری
مجموعه ای یکپارچه از فعالیت های نظام مند برنامه ریزی، اجرا، اندازه گیری، تحلیل و بهبود که بصورت تکرار شونده و مستمر در یک دوره زمانی بلند مدت انجام می شود و هدف آن ارتقای بهره وری در سطوح مختلف اقتصادی میباشد و شامل چهار مرحله می باشد:
مرحله اول: شناسایی یک مساله و شکل گیری ائتلاف پیرامون حل آن، شناسایی ابعاد مساله با گردآوری شواهد و قرائن و مشخص کردن علل بروز آن
مرحله دوم: پیشنهاد راهکارهایی برای برطرف ساختن علل بروز مسئله و اولویت بندی آن
مرحله سوم: اجرای این راهکارها به صورت آزمایشی
مرحله چهارم: پایش نتایج اقدامات و اثربخشی آنها
تکالیف قانونی
به موجب بند الف ماده ۵ قانون برنامه ششم توسعه، دستگاههای اجرایی و نیروهای مسلح مکلفند برای محور قرار دادن رشد بهرهوری در اقتصاد، ضمن اجرایی نمودن چرخه مدیریت بهرهوری در مجموعه خود، تمهیدات لازم را برای عملیاتی نمودن این چرخه در واحدهای تحت تولیت خود با هماهنگی سازمان ملی بهرهوری ایران فراهم نموده و گزارش سالانه آن را به سازمان ملی بهرهوری ایران ارائه نمایند.
بـر ایـن اسـاس، هـدف اجـرای چرخـه بهـره وری، دسـتیابی بـه سـهم بهـره وری در رشـد اقتصـادی عنوان شـده اسـت و انتظـار مـی رود دسـتگاههای اجرایـی بـا اجـرای ایـن چرخـه، اهـداف بهــره وری بخشهــای اقتصــادی منــدرج در جــدول (۲) مــاده (۳) قانــون برنامــه ششــم توســعه را محقـق نماینـد. بر این اساس متوسط رشد سالانه ارزش افزوده، متوسط رشد سالانه بهره وری کل عوامل تولید و رشد عوامل تولید در بخش کشاورزی به ترتیب، ۸، ۳/۲ و ۴/۸ درصد هدف گذاری شده است که در طی سال های برنامه ششم این شاخص ها به ترتیب ۲/۹، ۰/۷- و ۳/۶ بوده است.
همچنین به موجب »دستورالعمل تهیه و تدوین برنامه های اجرایی (عملیاتی) برنامه ششم توسعه« ابلاغ شده توسط سازمان برنامه و بودجه کشور، دستگاههای اجرایی کشور باید راهبردها، سیاستها و برنامه های اجرایی اعم از فعالیتهای هزینه ای و طرحهای تملک دارایی های سرمایه ای خود را برای دستیابی به اهداف بهره وری در هر یک از بخشهای اقتصادی را مشخص سازند.
سازمان ملی بهره وری ایران به استناد ماموریت تعریف شده در ماده ۱۱ قانون برنامه پنجم توسعه و برنامه جامع بهرهوری کشور به عنوان دستگاه فرابخشی متولی برنامه ریزی، سیاست گذاری، راهبری، پایش و اندازه گیری بهره وری در کشور و نیز با توجه به دستور سازمان برنامه و بودجه کشوردر اجرای مواد ۳ و ۵ قانون برنامه ششم توسعه، در نظر دارد با تشکیل کارگروه فرابخشی بهره وری، هماهنگی لازم را بین دستگاههای مختلف اجرایی در تحقق اهداف بهره وری ایجاد نماید.
کمیته بهره وری وزارت جهاد کشاورزی
کمیته بهره وری سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان