نگارش کتاب جدید به همت پژوهشگر پیشکسوت بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش استان

یک عنوان کتاب به همت دکتر محمد اسماعیل اسدی پژوهشگر پیشکسوت برجسته و بین المللی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان تقدیم جامعه علمی و تمام علاقمندان شده است.

به گزارش روابط عمومی و روابط بین الملل مرکز تحقیقات این کتاب تحت عنوان: سامانه نوین کشت روی بسترهای بلند دائم می باشد و به قلم دکتر محمد اسماعیل اسدی پژوهشگر پیشکسوت و بین المللی این مرکز نگارش شده است و هم اکنون در اختیار علاقمندان می باشد.

این اثر در زمینه اهمیت شیوه های نوین تولیدات کشاورزی و افزایش بهره وری اراضی زراعی می باشد و در ماه مهر ۹۹ منتشر شد.

کتاب فوق حاصل سال ها مطالعه و پژوهش و بررسی منابع تحقیقاتی جهانی در زمینه کشاورزی حفاظتی و کشت روی بسترهای بلند دائم توسط مولف می باشد که هم اکنون مزارعی که با این روش کشت گردیده در استان گلستان موجود بوده و کشاورزانی در حال استفاده از این روش برای تولیدات محصولات کشاورزی هستند. در این کتاب علاوه بر مباحث معرفی این روش نوین، پژوهشهای انجام شده در ایران و جهان و مزایای این روش نسبت به کشتهای سنتی که غالبا به صورت کرتی و یا نواری به روش کشت مسطح صورت می گیرد بحث گردیده است. همچنین پیشنهادهایی برای کاربردی کردن و ترویج این روش در بین کشاورزان کشور به مسئولین دست اندرکار بخش کشاورزی کشور و همچنین بهره برداران، کارشناسان و کشاورزان ارائه شده است.

اثر یاد شده تنها در بخش های نظری خلاصه نمی شود، بلکه نگارنده برای ملموس تر شدن نتایج به کارگیری این روش که منجر به کاهش هزینه های تولید، و حفظ خاک و صرفه جویی در مصرف آب که بیشترین آن در بخش کشاورزی می باشد نتایج طرح های اجرایی در این زمینه را با برون داد آنها به صورت مصداقی در داخل کشور و همچنین سایر کشورهای جهان متشکل از پنج قاره منتشر کرده است.
پروفسور کن سایر استاد بازنشسته سیمیت (مرکزبین المللی تحقیقات ذرت و گندم جهان CIMMYT,) و از محققان بنام جهان در زمینه کشاورزی حفاظتی و سامانه های نوین کشت روی بسترهای بلند دائم جهان که اهل آمریکا     می باشند در پیشگفتار این کتاب به زبان انگلیسی چنین می نویسد” مهمترین چالش پیش روی تولیدات کشاورزی در سراسر جهان و کشاورزانی که باید غذای ما را تولید کنند افزایش چشمگیر بهره‌وری آب در هر دو سامانه اراضی آبی و دیم و افزایش بهره‌وری خاک‌ها به‌ویژه برای حفظ یا افزایش ماده آلی، حاصلخیزی و کاهش فرسایش خاک، همچنین کاهش چشمگیر میزان آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز می‌باشد. اجرای اصول کشاورزی حفاظتی  (Conservation Agriculture) ابزارهایی را برای بهبود بهره‌وری در مصرف آب، بهره‌وری خاک و کنترل آفات فراهم می‌کند. سه اصل کشاورزی حفاظتی شامل کاهش چشمگیر خاک‌ورزی با هدف نهایی رسیدن به عملیات بی­خاک‌ورزی (خاک‌ورزی صفر)، حفظ پوشش گیاهی کافی با بقایای محصول قبلی در سطح خاک و تنوع گیاهی یا تناوب محصولات است.یکی از فن آوریهای نوین کشاورزی حفاظتی به نام سامانه‌های کشت روی بسترهای بلند دائم (Permanent raised bed cropping system) نامیده می­شود که دکتر اسدی و همکارانش در ایران در حال اجرای آن هستند. ایشان به روشنی در این کتاب ارائه شفافی از یک فن‌آوری مبتنی بر کشاورزی حفاظتی ارائه کرده است و به کشاورزان این امکان را می‌دهد تا اصول کشاورزی حفاظتی را به طور مؤثری در مزارع خود اجرا کنند. من فرصتی برای برگزاری کارگاه آموزشی کشاورزی حفاظتی در ایران در سال ۱۳۹۳ داشتم که در این بازدید با دکتر اسدی دیدارهایی داشتیم و از تلاش‌هایی که وی و همکارانش در این راه  انجام داده بودند به طور فوق‌العاده‌ای تحت تأثیر قرار گرفتم. این کتاب نمونه‌ای عالی از چگونگی اتخاذ فن‌آوری‌های جدید و مناسب برای کشاورزان در شرایط تولید جدید را ارائه می‌دهد”.

کتاب در پنج فصل تدوین شده که در فصل اول آن تحت عنوان مقدمه آماری از اراضی کشاورزی جهان وایران و توصیف روشهای موجود و سنتی تولیدات کشاورزی از قبیل گندم و جو و اهمیت دگرگون شدن این روشها و استفاده از روشهای نوین تولید که متضمن صیانت از منابع پایه یعنی آب و خاک و همچنین حافظ محیط زیست باشد آورده شده است. نگارنده در این فصل نوشته است: تخریب حدود ۴۰۰ میلیون هکتار از اراضی زراعی از زمان جنگ جهانی دوم به علت فعالیتهای بشر و عمدتا استفاده نادرست از اراضی کشاورزی گزارش شده است. این سطح به دلیل تخریب شدید و فرسایش ناشی از سامانه‌های کشاورزی مبتنی بر شخم در کشورهای صنعتی و نیمه صنعتی است. دستکاری مکانیکی خاک با گاوآهن برگرداندار، انواع دیسک، هرس‌ها، روتیواتورها و سایر ابزارهای مکانیکی برای آماده شدن زمین جهت استقرار بذر و کنترل علف‌های هرز صورت می‌گیرد. این دستکاریهای مکانیکی منجر به از دست رفتن مواد آلی خاک، ساختار خاک و سلامت خاک می‌شود و بسیاری از فرآیندهای اکوسیستمی مهم خاک و محیط‌زیست را از بین می‌برد. آمار گزارش شده از این‌گونه خرابی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته این معضل یکی از مشکلات رایج در کشاورزی ایران بوده است. بنابراین، شناسایی و استفاده از روش‌های بهینه کشت که ضمن داشتن تولید بهینه از خسارت‌های بارش‌های سیل‌آسا در گزند باشد و همچنین حداقل فرسایش خاک را داشته باشد می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی اساسی در برخورد با این معضل عمل کند. استفاده از سامانه نوین کشت روی بسترهای بلند توأم با استفاده از عملیات بی­خاک‌ورزی و کشت مستقیم روی این بسترها توأم با حفظ بقایا، یکی از راهکارهای بسیار اثربخش برای کاهش معضلات تولیدات به روش سنتی و همچنین برای تأمین امنیت غذایی و کاهش هزینه‌های تولید کشاورزان است. این روش نوین باید توسط محققین، کارشناسان و مروجین با اتکا به جوامع محلی به کشاورزان آموزش داده شده و در مزارع آنان به صورت نمایشی پیاده گردد تا با استفاده از الگوی ترویجی کشاورز برای کشاورز شاهد رشد این سامانه نوین در اراضی آبی کشاورزی کشور باشیم.  در فصل دوم با تعریف انواع روش‌های کشت نباتات به‌ویژه غلات مبادرت به تعریف سامانه نوین کشت روی بستربلند موقت و دائم همراه با تصاویر مستندی که مربوط به مزارع داخل کشور است گردیده است و ضمن شرح روش ایجاد بستر دائم،  برتری‌های این روش نسبت به کشت‌های مرسوم و مسطح که متکی بر دستکاری شدید خاک با استفاده از ادوات سنگین کشاورزی و ترددهای بسیار تراکتور و ماشین‌های کشاورزی است ذکر شده است. در این فصل ذکر گردیده که یکی از راهکارهای صرفه جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی از استفاده از سامانه های کشاورزی حفاظتی و کشت روی بسترهای بلند (Raised Bed) یا اصطلاحا ریز بد نام برده شده است. مولف در این فصل کتاب با درج مثال های متعددی از طرح های کشاورزی حفاظتی و سامانه های کشت بر روی بستر بلند  که خود یکی از محققان و مروجان  بنام و فعال آن در سرتاسر کشور بوده است توانسته است به نوعی موفقیت برنامه های اجرا شده را در امر صرفه جویی در مصرف آب را  برای مخاطبان ملموس کند. استفاده از سامانه کشت روی بسترهای بلند برای نباتاتی از قبیل گندم و جو، کلزا، سویا، ذرت، پنبه، سیب‌زمینی  و گوجه‌فرنگی به خاطر مصرف کمتر آب توصیه شده است. در این روش با توجه به نوع نبات دو الی چهار ردیف بذر بر روی پشته‌های بلند و عریض کاشته می‌شود. در این روش هدایت آب در زمین از طریق جویچه ها انجام می‌شود، به‌طوری‌که رطوبت به‌صورت جانبی به محل استقرار بذرها نفوذ می‌کند و حالت غرقابی ایجاد نمی‌شود. در سامانه ریز بد بسترها همزمان با کشت ایجاد شده و بسترها به‌صورت دائمی نگهداری می‌شوند و فقط شیارها در صورت نیاز مجدداً بازسازی و فرم داده می‌شوند. زهکشی سریع آب آبیاری از شیارها و جلوگیری از اثرات منفی آب ماندگی و غرقابی شدن محیط رشد نبات مثل ورس و خوابیدگی، کاهش فرسایش در مناطق پرباران، کاهش سله بندی و خفگی بذر از مزایای استفاده از این روش می‌باشد.

در فصول سوم و چهارم نتایج برخی تحقیقات روی این شیوه نوین و همچنین کاربردهای آن در ایران و برخی کشورهای جهان با تصاویر مربوطه درج شده است. در فصل پنجم نیز خلاصه و نتیجه‌گیری و چند پیشنهاد قابل اجرا برای توسعه این سامانه‌ها در کشور عزیزمان ایران ذکر گردیده است. در انتها نیز خلاصه کتاب به زبان انگلیسی برای استفاده علاقمندان آورده شده است. مولف هدف خود از نشر این کتاب را که برای اولین بار در زمینه توسعه این روش نوین در کشور منتشر می شود معرفی روش جدید کشت روی بسترهای بلنددائم ذکر کرده  که از نظر کشاورزی پایدار و اقتصادی به‌عنوان راه‌حل بهینه و در جهت حفظ و احیای خاک‌های کشور به‌عنوان یک منبع تجدید ناپذیر در نظر گرفته شده است. امید که بتواند در این جهت اطلاعات مفیدی نصیب مخاطبین خود نماید.

این کتاب در ۱۱۵ صفحه با تصاویر رنگی به چاپ رسیده است.