سخنرانی پژوهشگر مروج ارشد مرکز تحقیقات و آموزش گلستان در ششمین اجلاس جهانی علوم گیاهی اسپانیا

ششمین اجلاس جهانی علوم گیاهی با حضور بیش از ۱۰۰ نفر از محققان، اساتید، کارشناسان و صاحبنظران این رشته در روزهای ۲۹ و ۳۰ اکتبر سال ۲۰۱۸ برابر با ۷ و ۸ آبان ۹۷ در شهر والنسیای کشور اسپانیا برگزار گردید.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، عنوان کامل این همایش عبارت بود از:
The 6th Global Summit on Plant Science,Valencia, Spain (October 29-30, 2018)
در این همایش بین المللی محققان، اساتید و کارشناسان بیش از ۲۰ کشور جهان شامل ایران، آمریکا، انگلستان، ایتالیا، اسپانیا، بلژیک، روسیه، مکزیک، برزیل، ژاپن، هندوستان، اردن، پاکستان، امارات متحده عربی، گرجستان، لیتوانی، چین و … حضور داشتند.
همایش شامل دو روز ارایه مقالات شفاهی و بحث و تبادل نظر در شش جلسه مختلف و همچنین ارایه پوستر و نمایشگاه جانبی بود.
دکتر محمد اسماعیل اسدی پژوهشگر مروج ارشد مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان در روز دوم همایش به ایراد سخنرانی خود تحت عنوان: Healthy soils with conservation agriculture systems (خاک های سالم با کشاورزی حفاظتی) به مدت سی دقیقه پرداخت.
پژوهشگر مروج ارشد مرکز در سخنرانی خود اظهار داشت: جمعیت جهان در سال ۲۰۵۰ به بیش از ۹ میلیارد نفر خواهد رسید برای تغذیه دو میلیارد نفر اضافی در جهان نسبت به سطح کنونی تولید مواد غذایی باید ۶۰ درصد افزایش پیدا کند. اما با روشهای کنونی که ما غذا تولید میکنیم این افزایش بدون آسیب زدن به اکوسیستم امکانپذیر نمی باشد. چالشهای امروزه که اکثر کشاورزان با آن روبرو هستند عبارتند از: افزایش هزینه های تولید نظیر سوخت و کود و بذر، تغییرات اقلیمی، عدم بکار گیری دانش فنی در اراضی کشاورزی، عدم ارتباط فنی کافی بین محققین و کارشناسان با کشاورزان، فقدان دانش و فن آوریهای نوین و …،.
دکتر اسدی در ادامه افزود: خاک شبکه ای از موجودات زنده در درون لایه سطحی سطح زمین است که از زندگی بالای سطح زمین شامل گیاهان و حیوانات، از جمله انسان، حمایت می کند. خاک آب باران را فیلتر می کند و باعث تنظیم دبی اضافه آب باران می شود، همچنین از وقوع سیلابها جلوگیری کرده و قادر به ذخیره مقدار زیادی از کربن آلی است. محافظی در برابر آلاینده ها، از جمله گاز گلخانه ای دی اکسید کربن است. خاک همچنین از کیفیت آب های زیرزمینی محافظت می کند. بسیاری از مردم درک درستی از خاک سالم ندارند و متوجه نمی شوند که خاک، به خصوص خاک سالم، سرشار از زندگی است. میلیون ها گونه و میلیاردها اندام ترکیبی پیچیده و متنوعی از زندگی میکروسکوپی و ماکروسکوپی را تشکیل می دهند که بالاترین میزان زیست توده را در هر نقطه از سیاره نشان می دهد. باکتری ها، جلبک ها، حشرات میکروسکوپی، کرم های خاکی، سوسک ها، مورچه ها، کرم های ریزا و قارچ ها از جمله آنها هستند. در مجموع، ارزش آنها در سراسر جهان حدود ۱.۵ تریلیون دلار در سال تخمین زده شده است. سالمترین خاکها خاکهایی هستند که دارای تنوع و فراوانی زندگی هستند. برای ایجاد خاک سالم یکی از مناسبترین راهکارها استفاده از روش های کشاورزی حفاظتی می باشد. امروزه راهکار استفاده از سامانه کشاورزی حفاظتی که مبتنی بر پایداری و حفظ منابع پایه تولید مثل آب و خاک می باشد یک ضرورت می باشد.
از دلایل مهم رانش کشاورزان به سوی کشاورزی حفاظتی می توان به موارد زیر اشاره نمود: فرسایش خاک، خشکسالی های پیاپی، بالابودن هزینه های تولید، تخریب جهانی خاک، خدمات اکوسیستم، تغییرات اقلیمی و عدم پایداری تولیدات کشاورزی. از مضرات تهیه زمین به روشهای مرسوم که شامل خاک ورزی های مکرر خاک، تردد زیاد با ماشینهای سنگین برای تهیه زمین، و بی پناه گذاشتن خاک می باشد می توان به کاهش مواد آلی خاک، تخریب ساختمان خاک، تراکم خاک، نابودی چرخه زیستی خاک و مصرف آب بسیار اشاره نمود.
عضو هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز در ادامه گفتند که خاک ورزی موجب ایجاد تسهیل در فرسایش بادی و همچنین موجبات اکسیداسیون کربن موجود در خاک و از دست رفتن آن به صورت دی اکسید کربن و نهایتا موجب کاهش ماده آلی خاک می گردد. اما با روشهای کشاورزی حفاظتی به ویژه استفاده از روش کاشت بی خاک ورزی و همچنین استفاده از سامانه های کشت روی بسترهای بلند(Raised Bed) موجبات افزایش نفوذپذیری آب در خاک، ایجاد خاک سالم و همچنین کاهش رواناب در مزرعه فراهم می گردد.
دکتر اسدی در ادامه ضمن تعریف کشاورزی حفاظتی که سامانه ای مبتنی بر کشاورزی پایدار با حفظ خاک و آب و تنوع زیستی می باشد گفت کشاورزی حفاظتی دارای سه اصل حداقل دستکاری خاک و حفظ پوشش گیاهی و رعایت تناوب زراعی می باشد که باید هر سه با هم و پیوسته مد نظر قرار گیرد در غیر این صورت و عدم بکارگیری یکی از این اصول کشاورزی حفاظتی محسوب نمی گردد. بر طبق آخرین آمار در سال ۱۶-۲۰۱۵ سطح زیر پوشش کشاورزی حفاظتی در جهان ۱۸۰ میلیون هکتار یعنی معادل ۵/۱۲ درصد اراضی زراعی جهان است که از نظر توزیع قاره ای آمریکای جنوبی با ۲/۶۳ درصد بیشترین سطح را در جهان دارا می باشد. ایشان همچنین به آمار کشور ایران که در حدود ۱۵۰ میلیون هکتار سطح کشاورزی حفاظتی می باشد اشاره نمودند و گفتند که قبلا آماری از کشور ایران نبود ولی با تلاش ما که سعی در ترویج و توسعه سامانه کشاورزی حفاظتی در کل کشور داریم این آمار که بر اساس پایش های میدانی بدست آمده است در سایت فائو گنجانده شد. با استفاده از سامانه کشاورزی حفاظتی می توانیم به ترسیب کربن و در نتیجه کاهش گازهای گلخانه ای که موجب افزایش دمای سطح کره زمین می گردند کمک نماییم.
دکتر محمد اسماعیل اسدی افزود: محدویت منابع آب در ایران و ذکر این نکته که بارندگی در کشور ایران کمتر از یک سوم متوسط بارندگی جهانی است موجب شده که کشور ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قلمداد شود از این رو توجه به محدودیت منابع آب برای توسعه اراضی آبی بسیار مهم است. لذا نمیتوان با شیوه های مرسوم و سنتی و فشرده اتکا بر نگرش سنتی و با بهره برداری حداکثری از اراضی کشاورزی مبادرت به تولید مواد غذایی نمود. لذا باید نگرش جدیدی با اتکا به حفظ منابع پایه تولید یعنی خاک و آب و همچنین در نظر گرفتن اکوسیستم و حفظ اکولوژی مبادرت به تولید مواد غذایی نمود و لذا باید بهره وری مصرف آب را یعنی تولید بازای واحد مصرف آب را افزایش داد. به عبارتی دیگر کشاورزی حفاظتی روش و نگرش جدیدی است که باید در امر تولیدات محصولات کشاورزی در کشور اتخاذ نمود تا ضمن پایداری تولید از منابع آب و خاک به خوبی محافظت شود. در ادامه افزود: ما به دلایل تخریب خاک به علت خاک ورزیهای مرسوم و متعدد و نوسانات سالیانه عملکرد و پایین بودن مواد آلی خاک خود نیاز مبرم به ترویج کشاورزی حفاظتی در اراضی آبی و دیم خود داریم. امروز باید بدانیم که کشاورزی حفاظتی نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت می باشد.
در ادامه ضمن ارایه فعالیت های انجام شده برای ترویج و توسعه کشاورزی حفاظتی و همچنین شیوه نوین رایز بد در کشور مثال هایی از استان های گلستان در استقبال کشاورزان از شیوه کشاورزی حفاظتی ارایه نمود.