معرفی گیاه دارویی کاسنی

هر ساله گیاه دارویی کاسنی از اوایل اردیبهشت وخرداد ماه رشد رویشی و اواخر خرداد و تیر ماه گل دهی آن در محوطه اداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان آغاز میگردد،

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، دکتر سید علی حسینی رییس بخش تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در این خصوص گفت: معمولاً به علت عدم شناخت از این گونه با ارزش دارویی بعنوان یک زحمت در از بین بردن آن و پاک کردن محوطه مرکز تلقی می شود اما این گونه از گیاهان شاخص دارویی شمال کشور بخصوص در گرگان می باشد و بویژه در محوطه مرکز بصورت یک اجتماع گیاهی ظاهر شده و نیازهای اکولوژیک زیادی ندارد و کاملاً سازگار با این منطقه است.
مشخصات گیاه شناسی
کاسنی (Cichorium intybus) گیاهی است با ساقه های، باریک و طویل که در حالت وحشی ارتفاعش به ۵/۰ تا ۵/۱ متر می رسد ولی اگر پرورش یابد از دو متر می رسد. گل ها بسیار ریز و فاقد گلپوش مشخص و متمایز بوده و در گل آذین خوشه قرار گرفته و به رنگ زیبای آبی و در قسمت میانی در تابستان از تیر تا شهریور ظاهر می شوند. بعضی از پایه های این گیاه به تناسب شرایط متفاوت محیط زندگی، دارای گل هایی به رنگ سفید می باشند. ریشه گیاه قهوه ای و کمی بنفش با مغزی سفید و طعمی گس و ترش، آب دار، قوی به قطر انگشت؛ که در داخل آن شیرابه ای شیری رنگ جریان دارد.
انتشار جغرافیایی در جهان:
اروپا، آسیا، در اغلب نقاط جهان به حالت کاشته شده است.
انتشار جغرافیایی در گلستان:
در اغلب مناطق استان زمین های نسبتاً مرطوب کنار جاده ها، اماکن بایر و دامنه های کم ارتفاع بخصوص بصورت علف هرز اراضی زراعی، حاشیه جاده‌ها و باغ‌ها و مناطق مرطوب در بندرگز، بندرترکمن، کردکوی، گرگان، علی‌آباد، گنبد، آزادشهر، مینودشت، کلاله، مراوه تپه و پارک ملی گلستان می‌روید.
اندام های مورد استفاده
ریشه، برگ، دانه، گل و تقریبا تمامی اعضای کاسنی مورد استفاده قرار می گیرد.
برخی از خواص کاسنی
تمام قسمت های کاسنی مخصوصاً ریشه و برگ آن، محرک صفرا بوده و به عمل هضم کمک می کند و اثر آن در نارسایی های کبدی؛ قولنج های کبدی و ناراحتی های صفراوی بارز است. ریشه و برگ های آن در بهبود تب ها ،یرقان (زردی) و انسداد مجاری صفراوی مفید است. اگر آب پخته کاسنی را با سکنجبین میل کنید بهترین داروی تب های طولانی و مداوم است.
استفاده از عرق کاسنی برای کلسترول خون؛ خارش های پوستی ، طراوت و شادابی پوست و رفع جوش صورت توصیه می شود. از دم کرده بر گ های تازه کاسنی و یا جوشانده برگ های خشک و یا دم کردن گل های کاسنی نیز می توان استفاده کرد. آگاهی از خواص کاسنی امروزه به مثابه پاره ای از فرهنگ ایرانی درآمده و مردم ما رویکرد مثبتی نسبت به این گیاه دارند. معمولا اغلب عطاری ها محصولات این گیاه را به صورت عرقیات و ترکیب با گیاهان دیگر به صورت پودر یا کپسول برای درمان به کار برده و عرضه می کنند و از گیاهان پر فروش عطاری هاست.
مقدار زیاد اینولین در کاسنی موجب مدر بودن آن می شود و از طریق دفع کلیو ی و صفرا سموم بدن را دفع می کند. اهمیت ریشه کاسنی در درمان بیماری های کبدی و صفراوی به خوبی ثبت شده است. با توجه به اهمیت کبد در تصفیه بدن از سموم و کمبود داروهای کبدی در کشور به نظر می رسد زمینه کاری برای تهیه فراورده های متعدد از این گیاه با ارزش موجود می باشد.
از مخلوط برگ، ریشه و تخم این گیاه برای درمان مسمومیت ها، ورم مفاصل، ورم طحال، اخلاط خونی، تقویت بنیه و تصفیه خون به ویژه در بیماری های عفونی استفاده می شود. از آن به عنوان اشتها آور و درمان نارسایی اعمال کبد، هیستری، وجود خون در ادرار، تب های نوبه، بیماری های مزمن پوستی در حالات خفیف دفع رسوبات ادراری، عفونت مجاری ادرار، کم خونی، نقرس و روماتیسم بهره گرفته می شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر به کتاب گیاه دارویی- صنعتی کاسنی نویسنده مهدی عماد و همکاران سال ۱۳۹۱ انتشارات پونه مراجعه نمایید.